✅ Muzyczna Akademia Rozwoju HARMONIA (akordeoniści ze Szkoły Suzuki w Tarnowskich Górach),

✅ Grupa wokalna ze szkół w Orzechu, Nakła Śląskiego i Tarnowskich Gór pod kierownictwem Alicji Czura-Musialik,

✅ Roszak Show.

Jednak zanim wybrzmiała muzyka, długa kolejka ustawiła się po darmowe losy, dzięki którym można było wziąć udział w losowaniu i wygrać sadzonkę tarnogórskiej jabłoni. W sumie rozdaliśmy ich ponad 100. Szczęśliwcy pytani, gdzie wędruje sadzonka, najczęściej odpowiadali, że zostaje w Tarnowskich Górach.

Festiwal jabłoni to także warsztaty i zabawy, które przygotowali: Góry Kultury we współpracy z pracownią Kotydoroboty, Tarnogórskie Centrum Kultury, Inspiradonia oraz Miejska Biblioteka Publiczna im. B. Lubosza. Z domowymi wypiekami czekały studentki z Tarnogórskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Wokół rynku ustawili się lokalni przedsiębiorcy ze swoimi wyrobami. Muzeum w Tarnowskich Górach zaprosiło na koncert pod renesansowym stropem, a parafia ewangelicko-augsburska otwarła drzwi kościoła na rynku, czekając na zwiedzających. Dodatkowo organizatorzy Tarnogórskiego Półmaratonu wystartowali z płyty rynku i przebiegli pętlę 5 km do Rept i z powrotem.

Konkurs kulinarny

A obok dobrej zabawy, także nieziemskie smaki… Spośród 9 lokali, które przygotowały ponad 20 dań, jury wybrało najlepszą szarlotkę, kaczkę z jabłkiem oraz Tarnogórski Rarytas.

– Poziom był….nieziemski – przyznali jurorzy dodając, że także z kulinarnego względu Tarnowskie Góry są miastem wyjątkowym.

Kogo wyróżniono?

👉 Szarlotka

Nagroda główna – Beczka Wina TG

Wyróżnienie – Restauracja Tesoro Pizza&Pasta

👉 Danie główne – kaczka z jabłkami

Nagroda główna – Wisniowy Sad

Wyróżnienie – Restauracja Dworek Carnall

👉 Tarnogórski Rarytas

Nagroda główna – Restauracja Renesans

Wyróżnienie – Beczka Wina TG

– Niezmiernie się cieszę z nagród, bo wzięliśmy udział w konkursie pierwszy raz – dania już są w naszym menu! – śmiał się Artur Drzazga, szef i właściciel Beczka Wina TG, która zgarnęła przed chwilą główną nagrodę za szarlotkę oraz wyróżnienie za Tarnogórski Rarytas. – Nasze danie będzie w karcie już w maju! – zapowiedziała Katarzyna Stachura-Siwy, właścicielka restauracji Wisniowy Sad, która otrzymała nagrodę główną za kaczkę z jabłkiem.

Teraz zwycięskie dania obowiązkowo muszą znaleźć się w menu restauracji.

Jury oceniało dania przez 2 dni w składzie: Jolanta Tuszyńska, wiceburmistrz Tarnowskich Gór ds. społecznych, Małgorzata Cieśla, dyrektor tarnogórskiego gastronomika, Stanisław Karcz, wiceprezes SMZT, Łukasz Wylenżek, cukiernik, Grzegorz Bien, uczestnik programu TVN MasterChef oraz Borys Loch, uczestnik programu TVN MasterChef Nastolatki.

Z inspiracji do tarnogórskiej jabłoni

Kontynuujemy akcję z nowym obrazem oraz wierszem na każdą kolejną edycję wydarzenia. Tegoroczni artyści to odpowiednio Ryszard Wasielewski oraz Michał Baczyński.

Michał Baczyński

JABŁOŃ

Za Szybem Adolf

chwyć słowa – owoce jabłoni

uprowadzone wczoraj siłą wiatru

po odległy horyzont

Zapomniane zaułki

ścieżek ogrodowych

poprowadzą w stronę

konstelacji starodrzewu

Dzisiejszej ciepłej nocy

srebrna poświata pełni

okrywa amfilady konarów

dotykając Pięknej z Rept

Robert Volkmer i tajemnica Pięknej z Rept

Robert Volkmer (1872–1930) to postać otoczona mgiełką tajemnicy, ale jedna rzecz jest pewna – to właśnie jemu zawdzięczamy powstanie najbardziej rozpoznawalnej, lokalnej odmiany jabłoni w Tarnowskich Górach: Pięknej z Rept. Niewiele wiemy o jego życiu prywatnym – urodził się 3.02.1872 roku jako syn Wojciecha i Salomei Volkmerów, nie znamy miejsca jego urodzenia, nie odnaleziono dotąd dokumentów potwierdzających, czy miał rodzinę. Możliwe, że został sprowadzony na Śląsk z głębi Niemiec, jak wielu specjalistów pracujących dla arystokracji. Zmarł 19.06.1930 roku, pochowany na cmentarzu przy parafii św. Marcina w Starych Tarnowicach.

W akcie zgonu widnieje jako “inspektor ogrodu”, co może oznaczać, że pełnił funkcję kierowniczą w przypałacowych ogrodach Donnersmarcków w Reptach – dzisiejszej dzielnicy Tarnowskich Gór. Być może zarządzał parkiem i sadem, może nadzorował prace ogrodników, eksperymentował z odmianami drzew owocowych, a może po prostu – jak wielu ogrodników jego czasów – był pasjonatem, który z nasion i szczepów potrafił stworzyć coś niepowtarzalnego.

Najbardziej niezwykłym dziełem Volkmera była jabłoń nazwana przez niego „Piękna z Rept” (Schöner von Repten, niekiedy „Piękność z Rept” lub nawet „Wunder aus Repten” – czyli „Cud z Rept”). Nazwa nie jest przypadkowa – najpewniej zainspirował go sam wygląd drzewa. To jabłoń zimowa, której owoce nabierają smaku dopiero po przymrozkach, długo wiszące na nagich gałęziach. Późną jesienią, a nawet zimą, gdy liście już opadną, na drzewie wciąż pozostają intensywnie czerwone jabłka – kontrastujące z szarością krajobrazu i wyglądające jak żywe ozdoby. Można wyobrazić sobie ten widok: ogołocone drzewo, a na nim błyszczące owoce – nic dziwnego, że nazwano je “Piękną”.

Jabłka tej odmiany są białe w miąższu, kruche, soczyste, o słodko-kwaskowatym smaku, ze skórką cienką, często z purpurowym rumieńcem. Wymagają cierpliwości – ich pełnia smaku przychodzi dopiero po leżakowaniu i przemarznięciu. To jabłka dla tych, którzy umieją czekać.

Choć sam Volkmer nie zostawił po sobie publikacji, jego jabłoń przetrwała. Szczepy z przypałacowego ogrodu rozprzestrzeniły się po okolicznych sadach. Mieszkańcy Rept, Tarnowskich Gór i okolic wspominają, że rosła ona w wielu przydomowych ogrodach jeszcze w drugiej połowie XX wieku. W okresie międzywojennym odmiana znana była głównie na Śląsku i nie zdobyła szerszej popularności, jednak przetrwała lokalnie – także dzięki swojej odporności i zdolności do długiego przechowywania.

Dziś, dzięki pracy lokalnych pasjonatów i Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, Piękna z Rept wraca – nie tylko jako relikt przeszłości, ale jako żywy składnik kultury i kuchni. Sadzi się ją ponownie, wykorzystuje w konkursach kulinarnych, a jej historia inspiruje.

Robert Volkmer nie ma pomnika. Nie ma ulicy swojego imienia. Ale zostawił coś cenniejszego – drzewo, które wciąż rodzi owoce, i które opowiada historię miejsca, w którym powstało. Jabłoń, która wyglądała tak pięknie na tle zimowego krajobrazu, że zasłużyła na swoją nazwę.

I choć o Volkmerze wciąż wiemy zbyt mało, szukamy dalej. Może gdzieś w archiwach zachowały się wzmianki o jego pracy, może jakaś fotografia, może list. A może wystarczy jabłoń – która mówi więcej niż niejeden nagłówek w gazecie.

Skąd pomysł na wydarzenie?

Pomysł na wydarzenie „Wybory Pięknej z Rept” narodził się w kręgu Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej (SMZT) jako część szerszych działań mających na celu ocalenie od zapomnienia lokalnej odmiany jabłoni wyhodowanej w XIX wieku – „Pięknej z Rept”. Inicjatywa ta narodziła się około 2020 roku, kiedy to lokalni pasjonaci i społecznicy postanowili przywrócić pamięć o Robercie Volkmerze, ogrodniku Donnersmarcków, i jego dziele życia.

Skąd pochodzą dzisiejsze drzewka Pięknej z Rept?

Dzięki staraniom SMZT udało się odnaleźć szkółkarza, który posiadał jeszcze stare szczepy tej odmiany – prawdopodobnie w rejonie Brzegu Opolskiego. Na podstawie tych szczeów zaszczepiono i rozmnożono nowe drzewka. W 2022 roku udało się uzyskać około 200 sadzonek, które zostały rozdane mieszkańcom – w tym szkołom, działkowcom i właścicielom ogrodów.

Geneza i charakter wydarzenia

„Wybory Pięknej z Rept” to nie tylko święto jabłoni, ale też kulinarna i edukacyjna celebracja lokalnego dziedzictwa. Podczas wydarzenia organizowane są:

• degustacje potraw z jabłkiem Piękna z Rept w roli głównej,

• konkursy kulinarne dla lokalnych restauracji,

• symboliczne sadzenie drzewek,

• oraz działania edukacyjne przypominające historię Rept, Donnersmarcków i samego Volkmera.

Pomysłodawcą wydarzenia oraz osobą szczególnie zaangażowaną w jego realizację jest Zbigniew Pawlak, szef SMZT, który osobiście angażuje się w organizację wydarzeń, pozyskiwanie sadzonek i budowanie lokalnej tożsamości wokół tej zapomnianej odmiany.

W 2022 r. (po tym, jak po trzech latach w Szkółce Ekologicznej Drzew Owocowych w Brzegu k. Opola wyrosły pierwsze jabłonie Pięknej z Rept, zasadzone na zlecenie SMZT) po raz pierwszy zorganizowane zostały Wybory Pięknej z Rept. Dwa trzy temu festiwal otrzymał Dyplom Marszałka Województwa Śląskiego za Zasługi dla Rozwoju Turystyki.

„Wunder aus Repten” na Podlasiu – co wiadomo?

Podczas jednej z akcji badawczych prowadzonych przez naukowców z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, natrafiono na stare drzewa jabłoni rosnące w przydomowych sadach na Podlasiu, które lokalni mieszkańcy (lub zachowane notatki) określali nazwą „Wunder aus Repten” – co po niemiecku oznacza „Cud z Rept”. To bardzo silna wskazówka, że mogą to być potomkowie „Pięknej z Rept”, tylko funkcjonujący pod nieco zmienioną nazwą.

To nazewnictwo nie pojawiło się wcześniej w żadnych oficjalnych źródłach sadowniczych, ale brzmi autentycznie – jak ludowa, emocjonalna nazwa nadana drzewu o niezwykłych cechach, przekazywana z pokolenia na pokolenie