7 września rozpocznie się kolejna edycja „Dni Tarnogórskich Gwarków”. To niezwykłe miejskie święto, obchodzone wedle starych tradycji górniczych, przyciąga co roku gości nie tylko z okolic miasta, ale także z całej Polski. Mało kto wie, że w latach 1957 – 1988, a więc przez ponad 30 lat, „Gwarki” organizowało Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

Przed każdą edycją miejskiego festiwalu powstawał specjalny plakat. Jak mówi Mariusz Gąsior z Sekcji Historycznej SMZT  – „Są one dziś bardzo cenne z punktu widzenia historycznego, prezentują bardzo wysokie walory artystyczne i w swej treści są po prostu unikatowe.”

Plakaty zaprojektowali wybitni polscy artyści plastycy, tacy jak: Alojzy Gołka, Jan Szleger, Bolesław Kalke, Werner Lubos czy Marian J. Piwko. Ten ostatni był ilustratorem wielu popularnych książek takich jak: „Stawiam na Tolka Banana”.

Na liście artystów, którzy mają na swoim koncie projekt gwarkowskiego plakatu znajdują się również inni uznani plakaciści: Marek Mosiński, Henryk Lis, Stanisław Kluska, Zenon Moskwa, Eugeniusz Rzeżucha, Jan Dubiel, Maria Komorowska, Tomasz Jura, A. Josefowski-Łuczyński, Marian Pałka, Marek Wroński, L. Szczurek, Z. J. Sajdakowie i Marian J. Piwko.

Pierwszy plakat namalował w 1957 r. Alojzy Gołka, kierownik sekcji dekoracyjnej Stowarzyszenia. Ostatni plakat z 1988 r. zlecono z kolei firmie Polmarket. „Dokumentują one szmat tarnogórskiej historii. Można powiedzieć, że to prawdziwe dzieła sztuki ” – dodaje Mariusz Gąsior.

SMZT promuje sprzedaż swoich plakatów w formie spotu filmowego, któremu nadano tytuł „Gwarek opróżnia skrzynie”. Wysytąpili w nim dwaj członkowie zarządu organizacji – Mariusz Gąsior i Słamowir Ziemianek.

Plakaty można zakupić póki co w siedzibie Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej przy ul. Gliwickiej 2 w Tarnowskich Górach. Wykaz plakatów przeznaczonych do sprzedaży znajduje się na stronie Stowarzyszenia – www.smzt.pl. Wkrótce będzie można je również zakupić drogą elektroniczną. SMZT wdraża obecnie  system sprzedaży internetowej.

LISTA PLAKATÓW PRZEZNACZONYCH DO SPRZEDAŻY:

Plakaty można zakupić w siedzibie SMZT, Gliwicka 2, 42-600 Tarnowskie Góry)

Projekt pierwszego plakatu, powtarzanego przez dwie kolejne edycje „Gwarków”, wykonał tarnogórski architekt Alojzy Gołka, kierownik sekcji dekoracyjnej Stowarzyszenia. Motywem głównym była wieża Gwarków i herb miasta. Oprócz walorów artystycznych plakat ten jest niezwykły również z uwagi na to, że jest – pierwszy.

Rok: 1957
Autor: Alojzy Gołka
Format: 155 x 225 mm
Cena: 20 PLN
DOSTĘPNY

W roku 1958 Alojzy Gołka zaprojektował aż trzy, niewielkich rozmiarów plakaty promujące „Dni Tarnogórskich Gwarków”. Pierwszy z nich jest wierną kopią plakatu z roku 1957, z tą jednak różnicą, iż opatrzono go inną datą. Dwa kolejne plakaty nawiązują do 275. rocznicy wizyty w mieście gwarków króla Jana III Sobieskiego. Plakaty te występują w dwóch wersjach kolorystycznych.

Rok: 1958
Autor: Alojzy Gołka
Format: 155 x 225 mm
Cena: 20 PLN
DOSTĘPNY

Plakaty zaprojektowane przez Jana Szlegera, tarnogórskiego artystę grafika, absolwenta krakowskiej ASP, należą do jednych z najciekawszych. Z pracowni Jana Szlegera wyszło aż 8 projektów, które promowały „Dni Tarnogórskich Gwarków” w latach: 1960, 1962-1966 i 1972, 1978.

Rok: 1963
Autor: Jan Szleger
Rozmiar:575 mm x 827 mm
Cena: 50 PLN
NIEDOSTĘPNY

Kolejny plakat autorstwa Jana Szlegera nawiązuje do „czasów słusznie minionych”, mianowicie do 20. rocznicy powstania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dziś ma już na szczęście wartość tylko kolekcjonerską. Na uwagę zwracają młotki górnicze skrzyżowane w liczbę rzymską XX.

Rok: 1964
Autor: Jan Szleger
Rozmiar: 578 mm x 839 mm
Cena: 50 PLN
NIEDOSTĘPNY

Kolejny, trzeci projekt plakatu Jana Szlegera z roku 1965

Rok: 1965
Autor: Jan Szleger
Rozmiar: 578 mm x 825 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Czwarty projekt plakatu autorstwa Jana Szlegera z okazji dziesiątej rocznicy festiwalu. Projekt nawiązuje w swej formie artystycznej również do innej ważnej rocznicy – Chrztu Polski w roku 966.

Rok: 1966
Autor: Jan Szleger
Rozmiar: (duży) 668 mm x 965 mm / (mały) 234 mm x 333 mm
Cena: 50 PLN / 20 PLN
DOSTĘPNY

Autorem plakatu, który cieszył oczy gości „Gwarków” w roku 1968, był Sławomir Kluska – profesor i prorektor katowickiej ASP

Rok: 1968
Autor: Stanisław Kluska
Rozmiar:  582 mm x 833 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Poniższy plakat zaprojektował w 1969 r. Werner Lubos – tarnogóski artysta, wieloletni członek Zarządu Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej i szef Sekcji Artystycznej SMZT.

Rok: 1969
Autor: Werner Lubos
Rozmiar: 576 mm x 828 mm
Cena: 50 PLN
NIEDOSTĘPNY

Biała i czerwona róża na tarczy herbowej ze skrzydłem i górniczymi młotkami to dzieło Zenona Moskwy – malarza, scenografa, pedagoga i ówczesnego kierownika Centrum Scenografii w Katowicach.

Rok: 1970
Autor: Zenon Moskwa
Rozmiar: 585 mm x 838 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Plakat z roku 1971 to dzieło Eugeniusza Rzeżuchy, czołowego przedstawiciela intelektualnego dowcipu rysunkowego.

Rok: 1971
Autor: Eugeniusz Rzeżucha
Rozmiar: 662 mm x 972 mm
Cena: 50 PLN
NIEDOSTĘPNY

Plakat autorstwa Jana Szlegera z okazji 26 edycji „Dni Tarnogórskich Gwarków”. Prawda, że niezwykły? Przesympatyczny górnik z czako na głowie przypomina nieco Misia Colargola, kreskówki produkowanej na przełomie lat 60 i 70 ubiegłego wieku.

Rok: 1972
Autor: Jan Szleger
Rozmiar: 577 mm x 828 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Dzwonnica Gwarków zbudowana z historycznych miejskich i górniczych pieczęci to projekt, który zdobił place i ulice miasta w roku 1973. Plakat stworzyli Werner Lubos i Henryk Lis  – tarnogórscy artyści i miłośnicy ziemi tarnogórskiej.

Rok: 1973
Autor: Werner Lubos, Henryk Lis
Rozmiar: 667 mm x 974 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Rok 1974 należał do Jana Dubiela, plakacisty, grafika książkowego, malarza i pedagoga katowickiej ASP. Zaprojektowany przez niego plakat przedstawia górnika z kagankiem i kilofem, opuszczanego na linie do podziemi kopalni srebra.

Rok: 1974
Autor: Jan Dubiel
Rozmiar: 666 mm x 958 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Kompilacja różnokolorowych gwarków zaczerpniętych ze słynnego dzieła Georgiusa Agricoli – „De Re Metallica” promował miejskie święto we wrześniu 1975 r.  Autorem plakatu jest Maria Komorowska.

Rok: 1975
Autor: Maria Komorowska
Rozmiar: 668 mm x 970 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Projekt plakatu w roku 1976 zlecono profesorowi katowickiej ASP Tomaszowi Jurze, wybitnemu i znanemu w całej Europie plakaciście, grafikowi i rysownikowi prasowemu. Idący na plakacie górnicy, niczym turyści zmierzają do otwartej podczas „Gwarków – Zabytkowej Kopalni Srebra.  Uroczyste oddanie tego niezwykłego obiektu zbiegło się z przypadającą właśnie wtedy 450 rocznicą nadania Tarnowskim Górom Aktu Wolności Górniczej.  Dokument ten miał zachęcić okolicznych górników do osiedlania się na obecnych terenach miasta i do pracy w branży wydobywczej.    

Rok: 1976
Autor: Tomasz Jura
Rozmiar: 665 mm x 978 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

A. Josefowski-Łuczyński to autor kolejnego plakatu promującego „Gwarki” w roku 1977 r. Dwaj górnicy rozwijają kołowrotem wielobarwne płótno, symbol otwartości miasta. To nawiązanie do kulturowej tolerancji jaką Tarnowskie Góry, jako ośrodek miejski, reprezentowały już w pierwszej połowie XVI w.  Warto przy tej okazji wiedzieć, że miasto budowali górnicy posługujący się aż trzema językami: polskim, czeskim i niemieckim. 

Rok: 1977
Autor: A. Josefowski-Łuczyński
Rozmiar: 670 mm x 967 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Ostatni plakat autorstwa Jana Szlegera to nawiązanie do bogatej, aczkolwiek pokręconej historii naszego miasta, które przez kilka wieków znajdowało się pod różnym panowaniem. 

Rok: 1978
Autor: Jan Szleger
Rozmiar: 664 mm x 971 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Połączenie historii wydobycia drogocennej rudy z zabawą i górniczą biesiadą. Takie wodze fantazji przy projektowaniu plakatu w roku 1979 puścił Marian Pałka. 

Rok: 1979
Autor: Marian Pałka
Rozmiar: 580 x 826 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Kolejny projekt plakatu autorstwa Mariana Pałki to dwaj górnicy pracujący w chodniku. Jak widać robota aż pali im się w rękach. 

Rok: 1980
Autor: Marian Pałka
Rozmiar: 583 mm x 831 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Z okazji 300. rocznicy wizyty w mieście gwarków króla Jana III Sobieskiego, który zmierzał z odsieczą wiedeńską, szef Instytutu Tarnogórskiego Marek Wroński zaprojektował plakat odnoszący się do tego wydarzenia. Mimo, że miasto znajdowało się wówczas pod panowaniem Habsburgów, polski król był witany tu niczym rodzimy bohater. Jak głosi przekaz, król miał nocować w w budynku „Sedlaczka”, najbardziej wówczas okazałej kamienicy w mieście. 

Rok: 1983
Autor: Marek Wroński
Rozmiar: 500 mm x 500 mm
Cena: 20 PLN (dwie wersje: biała i szara)
DOSTĘPNY

Potężne drzewo to niemy świadek bogatej historii Tarnowskich Gór. Pewne jej elementy da się tu zauważyć. Wnikliwe oko odnajdzie na plakacie m.in. odkrywcę tarnogórskich skarbów chłopa Rybkę, króla Jana III Sobieskiego, a także postać żołnierza, symbolizującego upadek miasta w wyniku wojny trzydziestoletniej. 

Rok: 1984
Autor: Marek Wroński
Rozmiar: (krótszy) 326 mm x  554 mm, (dłuższy) 326 mm x 693 mm
Cena: 20 PLN
DOSTĘPNY

Górnicze barwy i biesiadne artefakty umieścił plakacista Leszek Szczurek. Gwarki to przecież dobra okazja do świętowania. Szczęść Wam Boże.

Rok: 1985
Autor: Leszek Szczurek
Rozmiar: 583 mm x 819 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Zaprojektowany przez Z. J. Sajdaków plakat to kolejne nawiązanie do opasłej księgi poświęconej metalurgii i górnictwu Georgiusa Agricoi – De Re Metallica. W centralnym punkcie plakatu widzimy rysunek przedstawiający kuźnicę, czyli namiastkę dzisiejszej huty. Być może zamysłem autorów, aby umieścić na plakacie motyw dzieła Agricoli była 430 rocznica wydania jego dzieła.

Rok: 1986
Autor: Z. J. Sajdakowie
Rozmiar: 673 mm x 975 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Jak świętować to świętować z pompą. Z takiego założenia wychodzą zapewne trzej sympatyczni biesiadnicy, których na plakacie umieścił Marian J. Piwko – ilustrator wielu popularnych książek, m.in. „Stawiam na Tolka Banana”.  Plakat jego autorstwa promował miejski festiwal w roku 1987.

Rok: 1987
Autor: Marian J. Piwko
Rozmiar: 667 mm x 959 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY

Jedyny projekt opatrzony nazwą firmy, a nie nazwiskiem autora. Nawiązuje on do niezwykle ważnej i dla miasta i naszego regionu daty – 200. rocznicy uruchomienia na obecnych terenach Tarnowskich Gór, pierwszej maszyny parowej systemu Newcomen. Plakat uzmysławia, iż cała maszyneria zainstalowana była w kilkukondygnacyjnym budynku. Maszyna obsługiwała aż dwa szyby na raz i była jak na owe czasy cudem techniki. Wkrótce po jej uruchomieniu do Tarnowskich Gór zaczęła przyjeżdżać elita świata polityki, kultury i nauki. 

Rok: 1988
Autor: firma Polmarket
Rozmiar: 669 mm x 976 mm
Cena: 50 PLN
DOSTĘPNY